Tandarts in het verpleeghuis
De tandarts in het verpleeghuis
Dat de tandarts in het verpleeghuis mijn oma bezoekt was voor mij nieuw. Ik las erover in haar rapportage en had eigenlijk geen idee hoe de mondzorg geregeld is in het verpleeghuis. De behandelaren die ik ken uit de eerstelijnszorg en waar ik terecht kan vanuit mijn zorg- of aanvullende verzekering, daar gaat mijn oma niet per se meer naar toe.
Wanneer je in het verpleeghuis komt te wonen wordt een groot deel van deze zorg vanuit het verpleeghuis geregeld. Mijn oma heeft al te maken gehad met een psycholoog, met de fysiotherapeut en ze heeft ook geen huisarts meer, maar een specialist ouderengeneeskunde die gaat over haar medisch welbevinden. En nu lees ik dus dat er een tandarts is langs geweest.
Afspraak met de tandarts
De rapportage van deze tandarts in het verpleeghuis blijft door mijn hoofd malen. Ze schrijft: “Vandaag 3x geprobeerd mw te zien voor controle, maar was elke keer opnieuw op pad. Mw komt een andere keer weer op de lijst.”
Ik krijg mijn vinger er niet meteen op waarom het mij dwars zit dus bespreek ik met mijn moeder wat haar gevoel erbij is. Ook zij krijgt het niet goed onder woorden, maar deelt wel mijn gevoel. Soms heb je van die rapportages die anders overkomen dan ze bedoeld zijn. Dat de manier waarop iets gebracht wordt, of door een verkeerde woordkeuze, een onrechtvaardigheid oproept. De rapportage impliceert voor mij dat mijn oma haar tandartsafspraak in het verpleeghuis niet is nagekomen, en dat voelt krom.
Afspraken en dementie
Afspraken nakomen voor iemand met dementie is iets ingewikkelds geworden. Er gebeurt van alles in de hersenen. En met van alles bedoel ik vooral dat ingewikkelde hersentaken onmogelijk worden. Bijvoorbeeld het zetten van koffie, dat is een ingewikkelde hersentaak. Zolang we het vanuit een automatisme doen, denken we niet na over alle handelingen die hierbij komen kijken. Voor iemand met dementie wordt het een grote uitdaging omdat er wel nagedacht moet worden over alle handelingen. En dat zijn er veel.
Zo geldt datzelfde principe voor afspraken. Want wanneer is de afspraak? Op welke dag? En welk tijdstip? Maar welke dag is het dan vandaag? En hoe laat is het nu? Is het dan avond, of is het ochtend? Met wie heb ik de afspraak? Moet ik mij voorbereiden op de afspraak? Moet ik spullen meenemen?
Onrust door afspraken
Afspraken maken met mijn oma zorgt voor één grote bron van onrust. Wij schrijven voor haar in de haar eigen agenda het tijdstip van de afspraak of ophaaltijd en met wie ze de afspraak heeft. Vaak denken we dat dit voldoende is. Maar zodra zo’n afspraak dichterbij komt gaat mijn oma bellen met meestal dezelfde vragen:
1. Ga ik ergens naar toe?
2. Hoe kom ik daar? Of: Kom jij mij dan ophalen?
3. Wie gaat er met mij mee?
4. Hoe laat moet ik klaar staan?
5. Zal ik dan naar voren lopen?
6. Moet ik iets meenemen?
Om vervolgens een minuut later opnieuw te bellen met dezelfde vragen. Een ander mooi voorbeeld van dit gedrag is uit de periode dat ik oma op woensdag nog kwam ophalen om bij mij te eten. Mijn telefoon gaat rond half vier in de middag, het is oma. “Hallo, moet ik bij jou eten?”, ik antwoord: “Ja als je dat wilt, dan mag dat”. Oma bevestigd dat ze dit wel wil. Ik geef aan dat het nog een beetje vroeg is om te gaan eten, oma antwoord: “Ja maar ze zijn hier al tafel aan het dekken en toen dacht ik ineens; ik eet toch bij jou?”.
Die dekte tafel zorgt voor een prikkel ‘ik moet eten’, en dan gebeurt er van alles in haar hoofd. Zo ver voor etenstijd wordt oma continu getriggerd door de gedachte ‘ik ga zo eten’. Waarmee andere dingen ook worden geactiveerd: naar het toilet gaan om je voor te bereiden, wat ze dan gaat eten, waar ze gaat eten, moet zij nog iets doen om te kunnen eten? Zo’n prikkel ruim anderhalf uur voor de daadwerkelijke maaltijd geeft onrust. En dat werkt nu dus ook zo met die afspraken in haar agenda.
Rapportage van de tandarts
Even terug naar de rapportage van de tandarts in het verpleeghuis. Ik heb haar een mail gestuurd waarin ik uitleg dat haar manier van rapporteren mij raakt. Mijn oma is niet meer in staat om haar eigen afspraken te regelen door de dementie. Oma heeft ook geen toegang tot haar eigen agenda in haar zorgdossier, wij als familie trouwens ook niet. Deze wordt beheerd door de zorgmedewerkers. Dus door twee oorzaken ligt oma’s afsprakenbeheer buiten haar eigen en onze mogelijkheid.
De tandarts komt altijd op hetzelfde dagdeel, maar mijn oma is er nooit op dat dagdeel omdat zij dan met haar vaste, extra begeleidster leuke dingen aan het doen is. Die extra begeleiding kopen we als familie zelf zodat omdat actief en creatief bezig kan zijn. Dit hebben wij als familie aangegeven bij de zorg en zij hebben dit in de agenda van oma’s zorgdossier gezet.
Waar ik door getriggerd ben in de bewuste rapportage is dat het op zo’n manier beschreven staat dat mijn oma haar afspraak met de tandarts in het verpleeghuis niet nakomt. Maar dat kan ze helemaal niet. Oma heeft al een andere afspraak. Zij kan niet zelf in het zorgdossier om afspraken hierin te zetten en oma is niet op de hoogte van de afspraak. Alles aan deze afspraak kan alleen maar goed geregeld zijn wanneer het zorgpersoneel en de tandarts goed met elkaar afstemmen en rekening houden met de afspraken die mijn oma al heeft.
Het lijstje van de tandarts in het verpleeghuis
En wat voor mij het pijnpunt is, is dat in het verpleeghuis het systeem altijd leidend lijkt te zijn. Oma heeft door haar dementie al een bepaalde afhankelijkheid, maar dat betekent niet dat ze geen volwaardig mens meer is. Het zou echt een grote verbetering zijn wanneer situaties zoals deze meer vanuit gelijkwaardigheid aangevlogen zouden worden. Dat er meer eigen verantwoordelijkheid zichtbaar zou zijn in de rapportage voor het niet laten slagen van de huidige afspraak. En het dus nodig is om oma ‘op te schuiven naar een volgende lijst’.
Als deze tandarts zelf haar afspraak bij wat voor medische specialist en door wat voor omstandigheden dan ook zou missen, dan was zij zelf instaat geweest om een nieuwe afspraak te maken. Ze is daarin niet afhankelijk en wordt niet doorgeschoven naar een volgende lijst waar een automatisme aan vast hangt. Mijn oma weet niet eens dat ze haar tandarts afspraak gemist heeft. Zij heeft de mensen om haar heen nodig om haar te ondersteunen en te begeleiden in het dagelijks leven. En ik ben één van die mensen, dus besloot ik de tandarts die in het verpleeghuis komt een mail te sturen hierover.
De behandelaren in het verpleeghuis
Dat de tandarts in het verpleeghuis bij mijn oma komt verbaasde mij eerst, deels omdat mijn oma een volledig kunstgebit heeft, maar ook omdat ze vaak niet in het basisbehandelteam zijn opgenomen. In verpleeghuizen waar mensen met dementie wonen, is een basisbehandelteam altijd inzetbaar. Deze verplichting is vastgelegd in de Wet Langdurige Zorg, omdat mensen met dementie een speciale benadering nodig hebben om hun fysieke en mentale gezondheid te onderhouden. Wettelijk gezien moeten bepaalde behandelaars altijd beschikbaar zijn in deze zorginstellingen:
- Specialist Ouderengeneeskunde (SO): Dit is een arts met specifieke kennis van complexe ouderenzorg en dementie. Een specialist ouderengeneeskunde houdt zich bezig met het algemene welbevinden van de bewoner, behandelt ziekten en coördineert de medische zorg binnen de instelling. De specialist ouderengeneeskunde werkt vaak samen met het overige behandelteam en is betrokken bij het opstellen van het zorgplan voor de bewoner.
- Psycholoog: Een psycholoog is eveneens een verplichte behandelaar in het verpleeghuis voor mensen met dementie. Omdat dementie vaak samengaat met gedragsveranderingen, angst en soms zelfs depressieve klachten, is de psycholoog essentieel om deze symptomen te begrijpen en behandel- en/ of benaderingsplannen op te stellen die passen bij de behoeften van de bewoner.
- Fysiotherapeut: Veel bewoners met dementie hebben ondersteuning nodig om hun mobiliteit en spierkracht te behouden, en om valrisico’s te verkleinen. Mijn oma heeft pijnklachten in haar heup en nek en krijgt hier wekelijks fysiotherapie voor. Het helpt haar om fysiek actief te blijven en haar mobiliteit zoveel mogelijk te behouden.
- Ergotherapeut en Logopedist: Hoewel niet altijd aanwezig, moeten ergotherapeuten en logopedisten wel inzetbaar zijn wanneer nodig. De ergotherapeut richt zich op het behouden van de zelfredzaamheid en het ondersteunen van bewoners bij dagelijkse handelingen. De logopedist is inzetbaar bij communicatieproblemen en bij problemen met slikken, wat vaak voorkomt bij mensen met dementie.
De tandarts in het verpleeghuis
Mondzorg en tandartszorg zijn in Nederland geregeld vanuit de aanvullende verzekering. Slechte mondzorg leidt niet alleen tot gebitsproblemen, maar kan ook zorgen voor fysieke en mentale klachten. Gezonde tanden en tandvlees zijn belangrijk voor de algehele gezondheid. De mondzorg voor mensen met dementie in verpleeghuizen is een belangrijke maar vaak onderbelichte kwestie. De zorg voor de mondgezondheid van mensen met dementie is cruciaal, omdat tandheelkundige problemen ongemak, pijn en zelfs gedragsproblemen kunnen veroorzaken. Hoe verder mensen met dementie in hun dementieproces komen, hoe lastiger het is om pijnklachten of ongemakken verbaal aan te geven.
In Nederland wordt de tandartszorg voor verpleeghuisbewoners doorgaans geregeld via contracten met mobiele tandartspraktijken die gespecialiseerd zijn in zorg voor ouderen. Deze tandartsdiensten komen regelmatig naar het verpleeghuis om bewoners te behandelen in een vertrouwde omgeving. Dit is vaak praktischer en minder belastend voor bewoners dan een bezoek aan een externe tandartspraktijk. In sommige verpleeghuizen is mondzorg ook geïntegreerd in de dagelijkse zorg; bijvoorbeeld door een mondhygiënist of verpleegkundige die toezicht houdt op de dagelijkse mondverzorging van bewoners.
Bij mijn oma komt de tandarts in het verpleeghuis langs om de twee jaarlijkse controles uit te voeren. De kosten voor de mondzorg kunnen variëren. De basiszorg voor de mond (zoals poetsen) valt binnen de reguliere zorg, maar specifieke behandelingen door een tandarts, zoals het trekken van tanden of het plaatsen van een kunstgebit, vallen vaak onder de aanvullende verzekering van de bewoner. Niet alle bewoners hebben een aanvullende tandartsverzekering, wat in sommige gevallen tot financiële barrières leidt voor bepaalde behandelingen.
In gesprek met de tandarts
De mail die ik naar de tandarts heb gestuurd is aanleiding voor een telefonisch gesprek. Persoonlijk contact is altijd beter omdat het helpt om elkaar te begrijpen, samen de dialoog aangaan. De tandarts geeft aan dat het niet respectloos bedoeld was, dat zij zich juist probeert in te leven in de mens met dementie. Ook legt ze mij uit hoe het systeem werkt, van welke mensen ze afhankelijk is om te zorgen dat de afspraken goed in haar agenda komen. Dat de hoge werkdruk bij de weinige vaste medewerkers hierin niet helpt, omdat er is afgesproken dat alleen deze zorgmedewerkers de afspraak in de agenda van de bewoners horen te zetten.
Nadat ik ophang begrijp ik beter hoe het systeem werkt, waarom dat automatisme van lijstjes erin is opgenomen. Hoe de tandarts in het verpleeghuis wil voorkomen dat iemand met dementie tussen de controles door glipt. En heb ik het gevoel dat ik weer een stukje beleving en bejegening heb kunnen uitleggen vanuit mijn kant. Dat het zo belangrijk is om die menselijke kant te bewaken. Dat het systeem niet altijd ondersteunend is aan de leefwereld. Na dit fijne, mooie, open gesprek ben ik weer een stapje verder in mijn missie om meer bewustzijn te creëren rondom het leven met dementie.
Blog Oma vanNoes
Wat leuk dat je mijn blog gevonden hebt! Ik ben met dit blog gestart om meer bewustzijn rondom het leven met dementie te creëren. Voor mijn oma is het belangrijk om haar zelfstandigheid en regie te kunnen behouden. Sinds oma in het verpleeghuis woont lijkt dit een grotere uitdaging te zijn geworden. Voor oma zelf, maar ook voor ons als betrokken familie.
In mijn blogs ga ik in op gebeurtenissen, de bijhorende emoties maar ook wet- en regelgeving. Want hoe is de dementiezorg nu eigenlijk geregeld in Nederland? En waarom doen wij met elkaar wat wij doen? Wil je meer over mij te weten komen? Op deze pagina stel ik mijzelf voor. Meer over mijn redenen om te schrijven en over mijn oma zelf vindt je hier.
Geef een reactie